LexiQamus 2.0

 

Bildiğiniz üzere LexiQamus ilk defa 7 Haziran 2016 tarihinde yayınlanmış ve ilan edilmişti. Şimdiye kadar kelime çözümleme hizmeti verdik fakat kelimelerin anlamları için sadece link verebildik. Ancak aradan geçen üç buçuk sene içinde çok yoğun çalıştık ve sahadaki en değerli sözlüklerden biri olan, James Redhouse’un 1890’da yayınladığı, A Turkish and English Lexicon isimli eseri, içindeki bütün maddeler, alt maddeler, İngilizce tanımlar ve diğer yabancı dillerdeki kelimeleri dahil etmek üzere dijitalleştirdik ve şimdi sizlere sunmanın mutluluğunu yaşıyoruz.

LexiQamus kendi kendisini fonlayan bir proje. Bu önemli geliştirme başta kurumsal abonelerimiz olmak üzere bize destek verenlerin sayesinde mümkün oldu. Bu vesile ile bu hizmetin gerçekleşmesinde katkısı olan herkese teşekkürü bir borç biliyoruz.

Yeni sözlükleri aynı titizlikle dijitalleştirebilmemiz için daha fazla kütüphanenin abone olmasına ihtiyacımız var.

LexiQamus’u kütüphanenize şu form aracılığıyla tavsiye ettiğiniz takdirde, bir defaya mahsus olmak üzere, ücretsiz 3 ay premium erişim kazanacaksınız. Kütüphaneniz sizin tavsiyenizden sonra 6 ay içinde abone olursa premium erişiminize 1 yıl daha ilave edilecek. Abonelik sürenizi ise istediğiniz zaman başlatabileceksiniz.

 

Yeni Sürümde Neler Var?

 

Genel iyileştirmeler

► İlk versiyonda bazı kelimelerin üzerine tıklandığında “Bu kelimenin anlamını veremiyoruz” uyarısı ile karşılaşılabiliyordu. Bu sürümde, bütün kelimelerin ya anlamı verildiği için, yahut içinde geçtiği maddenin tanımı gösterildiği için artık böyle bir mesaj göstermiyoruz.

► Tek harfli aramalara izin verilmiyordu. Bu kısıtlamayı kaldırdık.

► Bir kelimenin anlamı için verilen linklerin hiçbirinin çalışmadığı durumlarda, bu kelimelerdeki linkleri kaldırdık.

► Birden fazla linki olan Osmanlıca kelimelerde, bu farklı linkleri bir araya getirip aynı kelime ile ilişkilendirdik.

► Aralarında - ve & gibi karakterler bulunan maddeleri, bu karakterleri esas alarak parçalarına böldük ve bulunamayan birçok sonucun bulunmasını sağladık.

► Başta ك ve ی harflerinin standardizasyonu olmak üzere, veritabanında geniş çaplı imla düzeltmeleri yaptık. Böylece yine birçok kelimenin sonuç listesinde gösterilebilmesi mümkün oldu.

 

Klavyedeki yenilikler

 

Klavyeye 5 adet yeni karakter ekledik.

Böylece klavyedeki harf sayısı 42 oldu.

Eklenen harf ve karakterler şunlar:

► إ: Bu harf birçok kelimede kullanıldığı için, daha detaylı filtrelemeyi mümkün kılmak amacıyla klavyeye ekledik.

► ﺌ : Bu harf aslında ئ harfinin ortadaki görünüşü. Ancak bazen ء ile karıştırıldığını gördüğümüz için, ئ’nin bu görünüşünü müstakil harf olarak klavyeye ilave ettik.

► ە : Önceki versiyonda sadece birleşen ه harfi vardı. Daha detaylı arama yapabilmek için bir sonraki harfle birleşmeyen Farisî ە’yi de klavyeye ekledik.

► ۀ : Bu harf de metinlerde geçtiği halde klavyede bulunmuyordu. Ekleyerek bu eksikliği giderdik.

► ][ : Bu işaret sıfır-boşluk karakterini temsil ediyor. Metinlerde nadir de olsa özellikle Batı dillerinden gelen kelimelerin imlalarında, mesela فوت‌بول kelimesinde, normalde birleşen harflerin yan yana getirildiği halde birleştirilmediklerini tesbit ettik. Bunu da sıfır-boşluk karakteri ile sağladık. Boşluk karakteri ile bu kelimeleri de bulabilirdik, ancak o vakit LexiQamus’un ana amacı olan sonuçları daraltma fonksiyonundan taviz vermiş olurduk. Arama algoritmasındaki kaliteyi korumak ve bir adım öteye taşımak düşüncesiyle sıfır-boşluk karakterini de klavyeye ekledik.

► ی : Bu harfin müstakil yazılışından noktaları çıkardık.

 

Arama

 

Arama algoritmasında önemli yenilikler yaptık. Önceki sürümde sadece arama ifadesiyle bire bir eşleşen sonuçları listeliyorduk.

Bu sürümde aramayı üç sekmeye ayırdık.

Birebir

Bu sekmede, eski sürümdeki yaklaşımı koruduk ve arama ifadesi ile birebir eşleşen sonuçları gösteriyoruz.

Ancak bir ilave yaptık. Adedi bilinmeyen, okunamayan karakter anlamına gelen ∞ arama ifadesinde geçtiği vakit, iki yeni sekme daha gösteriyoruz.

Varsayılan olarak, bu karakterin boşluk içermediği sonuçları listeliyoruz.

Ancak bu karakterin karşılık geldiği kısımda boşluk olma ihtimalini de göz önünde bulundurarak, boşluk içeren sonuçları ayrı bir sekmede sunuyoruz.

 

 

Kelime

Bu sekmede, arama ifadesiyle en az bir kelimesi eşleşen, birden fazla kelimeden oluşan sonuçları gösteriyoruz.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kolay fark edilebilmeleri için, sonuç listesinde eşleşen kelimeleri renklendirdik.

 

Kısmen

Üçüncü sekmede ise, kendisi birebir eşleşmeyen, kelimelerinden herhangi biri de eşleşmeyen, ancak bir kısmı arama ifadesiyle eşleşen sonuçları gösteriyoruz. Buradaki ana amacımız, arama ifadesinin başı ve sonunda gözden kaçabilecek kısımlar olduğunu varsayıp, muhtemel bütün sonuçları araştırmacılara gösterebilmek.

 

Butonlar

 

Lexicon’un entegrasyonundan sonra kelimelerin tanımlarını da site içinde verebildiğimiz için, her bir sonucun yanına şu üç butonu ekledik: Tanım, Ana madde ve İçeren maddeler.

Aktif olan butonların arka planlarını siyah yaptık. Aktif olmadıkları durumlarda ise arka plan gri oldu.

 

Tanım

Bu butona tıklanınca, kelimenin Lexicon’daki tanımı gösteriliyor.

İngilizce metnin Türkçesini görüntülemek isteyen kullanıcılarımız için Google Translate ile çeviri imkanı sağlayan bir butonu da tanım kutusunun üst kısmına yerleştirdik.

 

Tanım içindeki kelimelere linkler

Tanım içinde geçen kelimelerin sözlük içinde bir madde ile birebir eşleştikleri durumlarda, ilgili maddenin görüntülenebilmesi için, bu kelimelere link ekledik.

 

 

Ana madde

Bulunan sonuç bir alt madde olduğu vakit, ait olduğu ana maddenin görüntülenebilmesi için, ana madde butonunu ekledik.

 

İçeren maddeler

Bu butonu ise, ilgili sonucun sözlük içinde geçtiği diğer bütün yerleri gösterebilmek amacıyla oluşturduk.

Birebir ve kısmen geçenleri ise birbirinden ayırdık.

 

Orijinali görüntüle

Araştırmacılar ihtiyaç hissettikleri takdirde maddenin bulunduğu orijinal görsele erişebilmeleri için tanım kutusunun sol üst tarafına Orijinali Görüntüle butonunu yerleştirdik.

Bu butona tıklanınca maddenin bulunduğu sütun imaj formatında görüntülenebiliyor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Eğer orijinal sayfa işlenmemiş haliyle görüntülenmek isteniyorsa, Orijinal Sayfayı Görüntüle butonuna basarak, ilgili sayfaya erişilebiliyor.

Yukarıdaki örneklerde görüldüğü üzere, aranan madde yahut alt-maddeler bulunabilme kolaylığı sağlamak amacıyla görsel üzerinde renklendiriliyor.

Ayrıca sütun ya da sayfaların yanındaki ok tuşlarına basarak sözlük içinde gezinilebiliyor.

Sütunların altındaki form aracılığıyla sözlük içindeki bir başka sütuna direkt gidilebiliyor. Sayfanın solundaki sütun için a, sağındaki sütun için b harfi kullanılıyor.

Aynı şekilde, sayfaların altındaki formlar aracılığıyla, sayfa numarası girilerek sözlüğün bir başka kısmına doğrudan erişilebiliyor.

17 Şubat 2020 tarihinde yayınlandı.